Dışlanmayı Reddetmek: Dünyada Örgütlenen Atık Toplayıcıları

Bogota konferans'ın bir başka güzel sonucu: Refusing to be Cast Aside - Waste Pickers Organising Around the World (Dışlanmayı Reddetmek: Dünyada Örgütlenen Atık Toplayıcıları) raporu çıktı!
Buradan ulaşın.

Yeni Delhi Gazipur çöplüğünde çalışan atık toplayıcıları

Yeni Dehli’de Chintan Grubu (çevre araştırma ve uygulama grubu) atık toplayanlar ile çalışıyor, onlar için çesitli etkinlikler, eğitimler düzenliyor. Chintan çalışanları ile Gazipur çöplüğüne ziyarete gittik.

Gazipur çöplügü Yeni Delhi’nin 3 ana çöplülerden bir tanesi. 2006 tarihli Yeni Delhi Yönetiminin bir raporunda bu çöplüge ‘neredeyse dolu’ deniyor. Bugün bir yiğin haline geldi çöplük, uzaklara kokusunu yayıyor, uzaktan dağ gibi görünüyor, üstünde havalarda uçan yüzlerce şahinler ile ; yazın yangınlar çıkıyor, kışın yağmurlar altında kalıyor ; çöpler hala getiririliyor, sağlıksız koşullarda, ve çöplük kaçak olarak kullanılmaya devam ediyor. Etrafına pis suları akıyor.

Çöplüğün yanında küçük bir gecekondu bölgesi var. Orada yaşayanlar en çok çöplükten çöp toplayarak geçiniyor ; Bangladeş’ten göç ettiler 18 milyonluk kent Yeni Delhi’ye ; çocukları Hindi dili bilmiyor, öğreniyorlar. Bilmedikleri için, kimlikleri olmadığı için okula gidemiyorlar. Anneleri, babalari çöplükte çalıştıkları için de kız çocuklar küçük kardeşlerine ve eve bakmak zorundalar. Bölgedeki 600 çocuktan sadece 30’u devlet okuluna gidiyor. Diğerlerin bir kısmı Chintan’in 3-14 çocukları için düzenlediği eğitimlerden faydalanabiliyor : dil dersi (Hindi) ve aritmetik dersleri veriliyor. Amaç bu çocukları okula kazandırmak.

Bölgede 500 kişi çöplükten atık topluyor. 9 tane “lider” var, her biri maaş bazında aşağı yukarı 50 atık toplayıcısı çalıştıran; fabrikalar malzemeleri kamyonla almaya geliyor düzenli bir şekilde. Kadınlar ayni iş için erkeklerden daha az maaş alıyor.

Çöplüğe giriş aslında yasak ama bahşiş karşılığında güvenlik görevliler girişlere karşı çıkmıyor. Ancak çöplükte iş sırasında ölen biri olduğunda mercilere haber verilmiyor, çöplük kapanacak diye. Yani aslında her şey biliniyor, çöplük eski, dolu ve tehlikeli olduğunu, içinde insanlar çalıştığını, ama hiç bir şey yapılmıyor.

Yukarıda bahsedilen eğitim faaliyetlerin yanında, Chintan grubu başka alanlarda destekliyor atık toplayanları: kapasite geliştirme faaliyetleri (sağlık, eğitim, insan ve atık toplayan hakları, polise karşi davranma, örgütlenme faaliyetleri kapsayan), geçinme konulu faaliyetler (evlerden atık toplama, şirketler ve kurumlarla atık toplanması için sözleşme, atık ayrıştırma) ve savunma faaliyetleri (yasaların takibi vb.) yürütüyor.

Yeni Delhi’de 300 000 kayıtsız çalışan atık toplayıcısı var. Türkiye’de mevcut olan atık yönetimi sistemiyle büyük bir fark var burada: Yeni Delhi kentin %95’inde resmi bir atık toplama sistemi yok.

Bu işi enformel atık toplayanlar üstleniyor. Ayda 10 INR karşılığında (30 kuruş) bir kişi evinize gelip atıklarınızı topluyor. Ama sistem enformel bir şekilde işlendiği için aidatlarını ödemeyen evler var. Satılabilecek malzemeleri de ayrıştırıyorlar, yaşadıkları gecekonduda birikiyorlar ve aracılara satıyorlar. Böylece günde 30-50 INR (1-1.7 TL) kazanabilirler.

Yaptıkları işin vazgeçilmez faydalarına ragmen, Yeni Dehi’deki atık toplayanlar polis tarafından eziyet görüyor, ve belediye onlara topladıkları malzemeleri ayrıştırmak ve depolamak için alan vermeyi reddediyor.

Ilçe yönetimi onlara eldiven ve bot dağıtma faaliyetlerine başladı ancak diğer yandan resmi olarak hiç tanımıyor atık toplayanları. Bu uygulama sadece “hasta olmamamız ve çalışmaya devam etmemiz” için yapılıyor diyor bir atık toplayıcısı. “Biz bu işi bırakırsak kim çalışacak bizim yerimizde? Bu işi yapmaya razı olan başka insanlar bulamayacaklarını biliyorlar; 2 gün içinde tüm kent kokmaya başlar ve kirlenir.”

Wastepickers from New Delhi may go to jail for denouncing a private waste contractor

Chintan -both directly and with the leadership of waste recyclers at the ground- has been organizing against a group of private waste contractors in Ghaziabad, in the state of Uttar Pradesh. The contractors have been asking the wastepickers to pay between Rs. 400 to 1000 per month to them, if they hope to work in the area. Those who refused to pay were beaten, their carts taken away and threatened. Chintan and some wastepickers began to register cases against the beating, even of women, and extortion, leading to the arrest of a few of the contractor's men. We later discovered that the waste contractors were simply political henchmen who had taken up this contract as a way to make additional money.

Some rungs in the police were also hostile to the wastepickers and produced a document that claimed that the contractors had the right to demand the money from the wastepickers. When Chintan met the Municipal Commissioner and asked him about this document, he was shocked to read the document and upon our insistence (and feared nuisance value), rescinded it. It seems a junior functionary sent it to help the contractors. The contractors' original contract, on the contrary, mentioned that the wastepickers of the area were to be mainstreamed, helped to open bank accounts, access social security etc. It did not mention taking money from them.

Currently, the contractor has moved the High Court against 2 wastepicker leaders and a Chintan staff member. His allegations are that we were causing him harm and loss through our false allegations. He appealed for our police cases to be quashed. Additionally, he has filed information that shows clearly that the police has helped him fudge some paperwork. His people have also announced that Chintan's team and the local wastepicker leaders will all go to jail for lodging a false complaint. Should we not win the next hearing on the 10th of April, then this is a very real possibility. Of course, I am working with a good lawyer.
It seems ironic that the urban poor, fighting against a thoroughly corrupt system, in an Indian state ruled by a Dalit *, may end up in jail for seeking justice.

Bharati Chaturvedi
*Dalit is a self-designation for a South Asian group of people traditionally regarded as untouchables (outcastes) or of low caste.