Dışlanmayı Reddetmek: Dünyada Örgütlenen Atık Toplayıcıları

Bogota konferans'ın bir başka güzel sonucu: Refusing to be Cast Aside - Waste Pickers Organising Around the World (Dışlanmayı Reddetmek: Dünyada Örgütlenen Atık Toplayıcıları) raporu çıktı!
Buradan ulaşın.

Yeni Delhi Gazipur çöplüğünde çalışan atık toplayıcıları

Yeni Dehli’de Chintan Grubu (çevre araştırma ve uygulama grubu) atık toplayanlar ile çalışıyor, onlar için çesitli etkinlikler, eğitimler düzenliyor. Chintan çalışanları ile Gazipur çöplüğüne ziyarete gittik.

Gazipur çöplügü Yeni Delhi’nin 3 ana çöplülerden bir tanesi. 2006 tarihli Yeni Delhi Yönetiminin bir raporunda bu çöplüge ‘neredeyse dolu’ deniyor. Bugün bir yiğin haline geldi çöplük, uzaklara kokusunu yayıyor, uzaktan dağ gibi görünüyor, üstünde havalarda uçan yüzlerce şahinler ile ; yazın yangınlar çıkıyor, kışın yağmurlar altında kalıyor ; çöpler hala getiririliyor, sağlıksız koşullarda, ve çöplük kaçak olarak kullanılmaya devam ediyor. Etrafına pis suları akıyor.

Çöplüğün yanında küçük bir gecekondu bölgesi var. Orada yaşayanlar en çok çöplükten çöp toplayarak geçiniyor ; Bangladeş’ten göç ettiler 18 milyonluk kent Yeni Delhi’ye ; çocukları Hindi dili bilmiyor, öğreniyorlar. Bilmedikleri için, kimlikleri olmadığı için okula gidemiyorlar. Anneleri, babalari çöplükte çalıştıkları için de kız çocuklar küçük kardeşlerine ve eve bakmak zorundalar. Bölgedeki 600 çocuktan sadece 30’u devlet okuluna gidiyor. Diğerlerin bir kısmı Chintan’in 3-14 çocukları için düzenlediği eğitimlerden faydalanabiliyor : dil dersi (Hindi) ve aritmetik dersleri veriliyor. Amaç bu çocukları okula kazandırmak.

Bölgede 500 kişi çöplükten atık topluyor. 9 tane “lider” var, her biri maaş bazında aşağı yukarı 50 atık toplayıcısı çalıştıran; fabrikalar malzemeleri kamyonla almaya geliyor düzenli bir şekilde. Kadınlar ayni iş için erkeklerden daha az maaş alıyor.

Çöplüğe giriş aslında yasak ama bahşiş karşılığında güvenlik görevliler girişlere karşı çıkmıyor. Ancak çöplükte iş sırasında ölen biri olduğunda mercilere haber verilmiyor, çöplük kapanacak diye. Yani aslında her şey biliniyor, çöplük eski, dolu ve tehlikeli olduğunu, içinde insanlar çalıştığını, ama hiç bir şey yapılmıyor.

Yukarıda bahsedilen eğitim faaliyetlerin yanında, Chintan grubu başka alanlarda destekliyor atık toplayanları: kapasite geliştirme faaliyetleri (sağlık, eğitim, insan ve atık toplayan hakları, polise karşi davranma, örgütlenme faaliyetleri kapsayan), geçinme konulu faaliyetler (evlerden atık toplama, şirketler ve kurumlarla atık toplanması için sözleşme, atık ayrıştırma) ve savunma faaliyetleri (yasaların takibi vb.) yürütüyor.

Yeni Delhi’de 300 000 kayıtsız çalışan atık toplayıcısı var. Türkiye’de mevcut olan atık yönetimi sistemiyle büyük bir fark var burada: Yeni Delhi kentin %95’inde resmi bir atık toplama sistemi yok.

Bu işi enformel atık toplayanlar üstleniyor. Ayda 10 INR karşılığında (30 kuruş) bir kişi evinize gelip atıklarınızı topluyor. Ama sistem enformel bir şekilde işlendiği için aidatlarını ödemeyen evler var. Satılabilecek malzemeleri de ayrıştırıyorlar, yaşadıkları gecekonduda birikiyorlar ve aracılara satıyorlar. Böylece günde 30-50 INR (1-1.7 TL) kazanabilirler.

Yaptıkları işin vazgeçilmez faydalarına ragmen, Yeni Dehi’deki atık toplayanlar polis tarafından eziyet görüyor, ve belediye onlara topladıkları malzemeleri ayrıştırmak ve depolamak için alan vermeyi reddediyor.

Ilçe yönetimi onlara eldiven ve bot dağıtma faaliyetlerine başladı ancak diğer yandan resmi olarak hiç tanımıyor atık toplayanları. Bu uygulama sadece “hasta olmamamız ve çalışmaya devam etmemiz” için yapılıyor diyor bir atık toplayıcısı. “Biz bu işi bırakırsak kim çalışacak bizim yerimizde? Bu işi yapmaya razı olan başka insanlar bulamayacaklarını biliyorlar; 2 gün içinde tüm kent kokmaya başlar ve kirlenir.”